સાદું સાદું, ફિક્કી ખીચડી જેવું જીવન જીવો અને ઊંચું વિચારો! મને આજ સુધી સમજાયું નથી કે સિમ્પલ લિવિંગ એટલે શું? સીમાડાઓની બુદ્ધિથી રચાયેલી કેટલીક કહેવતો આપણા જીવનની અસીમ પત્તર ફાડતી રહેતી હોય છે. અંગ્રેજીમાં કહેવાતું: ફ્રેન્ડ ઇન નીડ ઇઝ અ ફ્રેન્ડ ઇન્ડિડ! સાચો મિત્ર એ જ કે જે જરૂરિયાતના સમયે પડખે ઊભો રહે. મિત્ર સાથે મસ્તી કરી શકાય, મિત્ર સાથે બેફામ હસી શકાય એ ભાવ હાંસિયામાં ધકેલાતો ગયો. એવું પણ થાય કે તમારા કપરા કાળમાં ‘કામ-બામ હોય તો કહેજો’ એવું કહેવાવાળાઓની કતાર બની જાય છે પણ તમારી સફળતામાં અને સુખમાં સાચે સાચ અને સાફ હૃદયથી હિસ્સેદાર થવાવાળાઓની સંખ્યા ઘટી જાય છે. ઉધઇની જેમ ઇષ્ર્યા તત્વ ઘૂસી જાય છે અને પ્લેઝરની પત્તર ફાડી ખાય.
બાલમંદિરમાં હતા ત્યારથી જ આપણા કાનની ભંભેરણી કરવામાં આવી: સિમ્પલ લિવિંગ અને હાઇ થિંકિંગ! સાદું સાદું, આયુર્વેદિક દવાખાનાની મોળી અને ફિક્કી મગની દાળની ખીચડી જેવું જીવન જીવો અને ટોલ્સટોય અને આઇન્સ્ટાઇન જેવું ઊંચું વિચારો! મને આજ સુધી સમજાયું નથી કે સિમ્પલ લિવિંગ એટલે શું? કાર ધરાવવી અને ફેમિલી સાથે લોન્ગ ડ્રાઇવ ઉપર જવું એ હાઇ લિવિંગ છે? અને જો છે તો કર્યું આકાશ તૂટી પડે છે? સારાં અને ફેશનેબલ વસ્ત્રો ધારણ કરવા એમાં સિમ્પલ લિવિંગનું અપમાન છે? ઇન્ટરનેટ ઉપર ચેટિંગ કરવું કે યુ ટ્યૂબ ઉપર ગીતો જોવા/સાંભળવા એ વંઠી ગયેલું જીવન છે? વ્હોટ ડુ યુ મીન બાય સિમ્પલ લિવિંગ બાય ધ વે? ગાંધીજીની જેમ એક લોટો પાણી વાપરવું અને પોતડી ઉપર જીવવું એ સિમ્પલ જીવન? સંસાર અસાર અને જગત મિથ્યા કહી દંભનો ધાબળો ઓઢી લેવો એ સિમ્પલ જીવન છે?
એન્ડ વ્હોટ ઇઝ હાઇ થિંકિંગ? ફર્સ્ટ ઓફ ઓલ હાઇ થિંકિંગ જેવી કોઇ દંતકથા નથી. માનવજાતની ખરાબમાં ખરાબ દશા માટે જવાબદાર કોઇ તત્વ છે તો એ છે વિચારો! થોટ્સ! એવું કહેવાય કે વિચારો થકી માનવવિકાસ શક્ય બન્યો છે અને પોઝિટિવ વિચારો કરવાથી જીવન હકારાત્મક અને નેગેટિવ વિચારવાથી જીવનમાં નકારાત્મકતા આવે છે, હકીકત એ પણ છે કે વિચારો ચકરાવે ચડાવી દે છે. એટલે જ તો કદાચ વિશ્વભરના ધર્મ અને અધ્યાત્મની કેડીઓ કહે છે: વિચારશૂન્ય થાવ! એ અલગ વાત છે કે ધર્મની વાતો પણ ચકરાવે ચડાવી દે એવી હોય છે!
વિચારોનું સાયન્સ અદભૂત છે અને વિચારો અંગે વિચારવાની મજા આવે છે અને કદાચ જે. કૃષ્ણમૂર્તિએ આ સાયન્સ જે અંદાજમાં અને ગહનતાથી ફિઝિસિસ્ટ ડેવિડ બોમ સાથેના વાર્તાલાપમાં ‘ધ ફ્યુચર ઓફ હ્યુમેનિટિ’ નામના પુસ્તકમાં રજૂ કર્યું છે એવું અન્યત્ર થયું નથી. જે કૃષ્ણમૂર્તિ કહે છે: હું છતો થાઉં છું મારા વિચારોમાં અને વિચારો આવે છે ક્યાંથી? વિચારો એટલે ‘અનુભવ, જ્ઞાન અને સ્મૃતિની હલનચલન’. ધેટ મીન્સ આપણને જે જે વિચારો આવે છે એ અલ્ટિમેટલી સર્જનાત્મક વિચારો જેવી કોઇ બલા નથી!
હાઇ થિંકિંગના રહેમનુમાઓ માટે જે. કૃષ્ણમૂર્તિ આગળ કહે છે: વિચારો રાઉન્ડ એન્ડ રાઉન્ડ રિપિટેશનના ચક્રમાં જ ફર્યા કરે છે. વિચારો મર્યાદિત છે કારણ કે જ્ઞાન મર્યાદિત છે અને જ્ઞાન જે અનુભવમાંથી આવે છે એ પણ મર્યાદિત છે! ઇવન ગાંધીના અહિંસાના વિચારો ભલે રોમેન્ટિક લાગે પણ અવાસ્તવિક છે કારણ કે અહિંસા એક વિચાર છે અને એના મૂળિયાં તો હિંસામાં જ પડેલાં છે. શા માટે વિચાર કરી કરીને ગુસ્સો ન કરનાર વ્યક્તિ ન બની શકાય? જે. કૃષ્ણમૂર્તિ કહે છે: સ્વનો સુધાર કરવાનો વિચાર એ તીવ્ર રીતે ગંદો છે! કારણ કે ધેર ઇઝ નો થિંકર સેપરેટ ફ્રોમ થોટ. વિચારોથી ભિન્ન કોઇ વિચારક નથી. મને વિચાર આવે કે લાખો રૂપિયા કમાઇ લઉં તો એ પળે હું સ્વયં લાલચ છું અને જે લાલચ છે એ કેવી રીતે અ-લાલચના વિચારો કરી શકે? હવે સમજાય છે કે જ્યાં વિચારો જ બિચારા નિ:સહાય છે ત્યાં હાઇ થિંકિંગ વાળી વાત કેટલી દમ વગરની છે!
ધ બેસ્ટ ઓપ્શન ઇઝ: હાઇલિવિંગ એન્ડ સિમ્પલ થિંકિંગ! આપણું લેફ્ટ બ્રેઇન તો સતત ટકટક કર્યા કરવાનું છે અને શક્ય બને ત્યાં સુધી એની ટકટકને સરળ રાખીએ. આધુનિક જટિલતામાં વિચારોની જટિલતા ઓર ગૂંચવાડો ઊભો કરે છે. થિંક સિમ્પલ. એ પછી સંબંધ હોય કે ક્રિકેટ હોય કે લેખન હોય કે કારીગરી. સચિન વારંવાર કહે છે: આઇ ટ્રાઇડ ડુ કીપ થિંગ્ઝ સિમ્પલ એન્ડ ફોલોડ માય બેઝિક્સ! અને લિવ રોયલ લાઇફ! ગરીબદાસની જેમ જીવવાનો કોઇ અર્થ નથી. દિલની અમીરી અને ખિસ્સાની અમીરીને માણવામાં કોઇ પાપ થઇ જતું નથી. અને રોયલ રીતે જીવવું એનો અર્થ એ તો નથી જ કે દેવું કરીને ઘી પીવું! કે પછી કોરી રોટલી, મોળી મોળી છાશ એ જીવન એટલે જ સિમ્પલ જીવન?
અને હા, મને ખીચડી ખૂબ ભાવે છે પણ હું સિમ્પલ જીવન જીવવા ખીચડી ખાતો નથી. અને જે દિવસે એવો ફતવો બહાર પડશે કે ખીચડી ખાય એ જ સિમ્પલ લિવિંગ જીવે છે એવું કહેવાય, એ દિવસે મારી પ્યારી પ્યારી ખીચડીને પણ અલવિદા કહી દઇશ.
mukeshmodifoundation@yahoo.in
Small સત્ય, મુકેશ મોદી
(divyabhaskar)
0 ટિપ્પણી(ઓ):
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો